Koopprijsmechanismes in M&A-contracten - Deel I

Closing accounts, locked box en earn out: what is what?


Deel I: Closing accounts

Bij de verkoop van de aandelen in een B.V. komt veel kijken. De kern van de deal is uiteraard de koopprijs. In het contract komt de methode van de waardebepaling tot uitdrukking in het koopprijsmechanisme. Dit is dus zowel voor de koper als de verkoper een essentieel onderdeel in een aandelentransactie. In Nederland zijn de bekendste mechanismes: i) het closing accounts mechanisme (CAM), ii) het locked box mechanisme (LBM) en iii) de earn-out (EO). Het bepalen en vormgeven van het te hanteren koopprijsmechanisme is niet eenvoudig. In een drieluik bespreek ik afzonderlijk de CAM, LBM en EO, met hun voor- en nadelen, te beginnen met de CAM. 

CAM: wat is het? 

Verkoper en koper bepalen gezamenlijk een tussentijdse koopprijs op basis van een schatting van de uiteindelijke koopprijs. Om tot de schatting te komen hanteren de partijen een voorlopige overnamebalans (preliminary closing accounts). Deze balans benadert zoveel mogelijk de definitieve overnamebalans (closing accounts). Op basis van de voorlopige overnamebalans wordt een koopprijs betaald. Normaal gesproken wordt dan binnen enkele maanden de definitieve overname balans opgemaakt. Afhankelijk van een positief of negatief verschil tussen de voorlopige en definitieve overnamebalans heeft de verkoper recht op een nabetaling of moet hij een deel van de ontvangen koopsom terugbetalen.   

Voordelen 

  • Koper vriendelijk: de verkoper draagt het economisch risico van de onderneming over de periode tot aan de closing accounts en de koper stelt de closing accounts op en kan daar dus invloed op uitoefenen;
  • Soms geschikt als er weinig tijd is: door mogelijkheid tot het aanpassen van de koopprijs kan het financieel due dilligence onderzoek snel worden uitgevoerd. De koopprijs kan immers na dit onderzoek nog worden aangepast als de closing accounts  een slechtere financiële positie weergeven dan de preliminary closing accounts; 
  • Flexibiliteit: het mechanisme is breed hanteerbaar; bij alle soorten transacties, ondernemingen en situaties; 
  • Commitment verkoper: hoe beter de onderneming draait, hoe hoger de koopprijs is. 

Nadelen 

  • Verkoper onvriendelijk: slechte resultaten voorafgaand aan de closing accounts komen voor rekening van de verkoper; 
  • Onzekerheid: voor beide partijen bestaat er onzekerheid over de koopprijs, omdat deze nog bijgesteld wordt; 
  • Complexiteit koopovereenkomst: vaak vergen de onderhandelingen over het koopprijsmechanisme veel tijd en is de koopovereenkomst gecompliceerd;
  • Geschillen: koopprijsaanpassingen leiden geregeld tot discussie en geschillen over de te hanteren methode van boekhouden. Daarnaast bestaat het risico op manipulatie van de balansposten. 

Tussenconclusie 

Het CAM kent veel voordelen, maar ook duidelijke nadelen. Zoals u in de volgende delen van dit drieluik zult lezen, geldt dat echter ook voor de andere koopprijsmechanismes. Hét ideale koopprijsmechanisme bestaat dus niet. Om die reden is het van belang vóór de transactie een zorgvuldige analyse te maken van de verschillende opties.