Coronavirus: een onvoorziene omstandigheid?

Het wijzigen van contracten vanwege de Coronacrisis

Eerder schreef ik al een artikel over de mogelijkheid van een beroep op overmacht wanneer men een overeenkomst niet meer kan nakomen door de huidige Coronacrisis. Een andere oplossing biedt de wet in het leerstuk van de onvoorziene omstandigheden. In dit artikel leg ik uit wat dit inhoudt.

Rechter kan overeenkomst wijzigen of ontbinden

De wet geeft partijen bij een overeenkomst de mogelijkheid om naar de rechter te stappen en de rechter te vragen om de overeenkomst te wijzigen of (gedeeltelijk) te ontbinden. Dit is mogelijk wanneer sprake is van onvoorziene omstandigheden die zodanig zijn, dat partijen niet meer mogen verwachten dat de overeenkomst ongewijzigd in stand blijft.

Wanneer is sprake van onvoorziene omstandigheden?

Van onvoorziene omstandigheden is sprake wanneer zich na het sluiten van de overeenkomst omstandigheden voordoen, waarmee partijen bij het sluiten van de overeenkomst geen rekening hebben gehouden. Of die omstandigheden voorzienbaar waren, is daarbij niet van belang. Het gaat erom of partijen bij het sluiten van de overeenkomst rekening hebben gehouden met het risico op de betreffende omstandigheden, bijvoorbeeld door een lagere prijs te hanteren of een langere levertijd af te spreken.

In het algemeen zullen epidemieën, oorlogen en natuurrampen kunnen worden gekwalificeerd als een onvoorziene omstandigheid. Dat zal bij de meeste contracten dus ook gelden voor de huidige Coronacrisis.

Ongewijzigd in stand blijven overeenkomst is niet meer redelijk

De tweede eis die de wet stelt, is dat ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet verwacht mag worden. 

Om aan deze eis te voldoen mag geen sprake zijn van omstandigheden, die op grond van het contract of op grond van de algemeen geldende opvattingen voor rekening komen van de partij die om wijziging vraagt. Zo was bijvoorbeeld de laatste economische crisis van 2008 geen reden om een contract te wijzigen. Dit viel volgens de rechter onder het ondernemingsrisico. 

Indien een onderneming in grote problemen komt wanneer hij gedurende de Coronacrisis gehouden zou blijven een overeenkomst ongewijzigd uit te voeren, dan zal echter meestal wel sprake zijn van omstandigheden, die wijziging van de overeenkomst rechtvaardigen. De Coronacrisis is zodanig uitzonderlijk dat dit niet tot het normale ondernemersrisico behoort. 

Gevolgen van een beroep op onvoorziene omstandigheden

De rechter heeft – bij een geslaagd beroep op onvoorziene omstandigheden – veel vrijheid om een overeenkomst aan te passen. Hij kan de overeenkomst ook geheel of gedeeltelijk ontbinden, prestaties opschorten, voorwaarden stellen of partijen verplichten een vergoeding te betalen. De rechter zal daarbij zo dicht mogelijk moeten blijven bij de risicoverdeling, zoals die in het contract is neergelegd.

Advies: eerst zelf onderhandelen

Het is raadzaam om – voordat men naar de rechter stapt – eerst te proberen met de wederpartij te onderhandelen over wijziging van de overeenkomst. Zo kan de gang naar de rechter worden voorkomen en kunnen partijen maatwerkafspraken maken, waarin zij zich beiden kunnen vinden. 

Ondervindt u problemen met het uitvoeren van contracten door de Coronacrisis? Wij adviseren u graag!