Aansprakelijkheid aanvrager faillissement

Is de aanvrager van het faillissement aansprakelijk, als het faillissement later wordt vernietigd?

Op het moment dat een persoon of vennootschap failliet wordt verklaard, kan die betreffende (rechts)persoon daartegen ageren, bijvoorbeeld door in hoger beroep te gaan. Als het faillissement wordt vernietigd, is de aanvrager dan aansprakelijk voor de geleden schade?

Het uitspreken van het faillissement heeft voor iedere onderneming natuurlijk vaak desastreuze gevolgen. Financiers zeggen het krediet op, leveranciers en klanten zeggen contracten op, werknemers verlaten het bedrijf en de reputatie loopt enorme schade op. Op het moment dat het faillissementsvonnis later wordt vernietigd, dan ontstaat de vraag wie aansprakelijk is voor door het faillissement geleden schade.

Lang werd gedacht dat de aanvrager van het faillissement in een dergelijk geval automatisch aansprakelijk is. Een vergelijking werd gemaakt met de situatie dat een partij conservatoir beslag legt maar zijn vordering later door de rechter wordt afgewezen. De beslaglegger is in dat geval aansprakelijk. Dat is ook het geval indien een partij een vonnis laat executeren, terwijl dat vonnis later in hoger beroep wordt vernietigd. Maar mag het aanvragen van een faillissement met die gevallen op één lijn worden gesteld?

De Hoge Raad beantwoordde deze vraag onlangs ontkennend. Het aanvragen van het faillissement mag niet met het leggen van beslag of het executeren van een vonnis gelijk worden gesteld. In die laatste twee gevallen oefent de schuldeiser namelijk een eigen bevoegdheid uit, terwijl het uitspreken van een faillissement door de rechter gebeurt ten behoeve van alle belanghebbenden.

De aanvrager van het faillissement is dus niet automatisch aansprakelijk wanneer het faillissement later wordt vernietigd. Maar is de aanvrager dan nooit aansprakelijk? Dat ook weer niet. Volgens de Hoge Raad is de aanvrager aansprakelijk wanneer de aanvrager (i) wist of behoorde te weten dat er geen grond was voor het uitspreken van het faillissement of (ii) de aanvrager misbruik van zijn bevoegdheid heeft gemaakt om het faillissement aan te vragen.
In de praktijk betekent dit dat de aanvrager van een faillissement minder snel aansprakelijk is dan voorheen werd gedacht. Geheel zonder risico is het aanvragen van een faillissement niet. Zo wordt de aanvrager, bij vernietiging van het faillissement, meestal ook door de rechter veroordeeld de kosten te betalen, waaronder de kosten van de curator.

Heeft u vragen of het aanvragen van het faillissement en de risico's hiervan? Neem dan contact op met ons Team Insolventierecht.