Koopprijsmechanismen bij bedrijfsovernames

Hoe wordt de koopprijs van de aandelen bepaald?

Professionele kopers van ondernemingen willen betalen voor wat zij krijgen. Niet minder, maar zeker niet meer. Om dat te bereiken wordt een koopprijsmechanisme gehanteerd waarmee  - achteraf - precies wordt vastgesteld wat er op de dag dat de aandelen zijn geleverd aan financiële posities in de gekochte onderneming ("target") aanwezig was. Dat mechanisme noemen wij "closing accountants". Zo wordt bijvoorbeeld achteraf bepaald wat de hooogte van het "net working capital" (het netto werkkapitaal) of de "net debt" (kort gezegd: liquide middelen minus schulden) was. En mede op basis daarvan wordt uiteindelijk de exacte koopprijs bepaald.

Closing accountants

Deze methodiek kent twee belangrijke nadelen. De eerste is dat over de betekenis van de te hanteren begrippen - en de concrete invulling ervan - meer dan eens discussie ontstaat. Zijn bijvoorbeeld de voorzieningen voor onverkoopbare voorraad en voor dubieuze debiteuren onderdeel van het werkkapitaal? En vormen pensioenverplichtingen onderdeel van de "net debt"? Dergelijke vragen werden recent aan de rechter voorgelegd, die zich vervolgens boog over de vraag wat partijen daarover in het koopcontract precies hadden vastgelegd. Het probleem was echter dat de gehanteerde definities in het contract niet aansloten bij de wijze waarop partijen tijdens de onderhandelingen met de verschillende begrippen waren omgegaan. 

U voelt hem al aankomen: uiteindelijk - zo oordeelde de rechter - komt het dan (toch) neer op het vaststellen van hetgeen partijen over en weer in redelijkheid van elkaar mochten verwachten. Zelfs wanneer deze verwachtingen afwijken van de letterlijke formuleringen in het koopcontract. Voer voor juristen dus!

Daarmee is ook het tweede nadeel gegeven van het closing accounts mechanisme: een hoop gedoe achteraf, nadat de handtekeningen bij de notaris al zijn gezet. Niet fijn voor de koper (die wil immers met de business verder) en niet fijn voor de verkoper (die niet zeker weet welk bedrag hij voor zijn aandelen gaat ontvangen). 

Locked box

Is er een alternatief? Jazeker: het koopprijsmechanisme, gebaseerd op de zogenaamde "locked box". De koopprijs wordt dan gebaseerd op hetgeen aanwezig is volgens de laatstelijk vastgestelde jaarrekening (de balansdatum), zodat discussies over een nog te becijferen "net debt" of "working capital" achterwege kunnen blijven. Daarbij moet je natuurlijk wèl in het koopcontract vastleggen dat de verkoper - buiten de reguliere business  - vanaf de balansdatum geen bedragen aan de target heeft onttrokken. Maar dat blijkt in de praktijk gelukkig tot aanmerkelijk minder discussie aanleiding te geven. 

Leuker kunnen wij het dus niet maken, wel gemakkelijker!