Geen ondernemingsraad ingesteld… wat nu?

Wat zijn de risico's als een werkgever ten onrechte geen ondernemingsraad heeft ingesteld?

De ondernemingsraad (OR) is het medezeggenschapsorgaan dat bestaat uit werknemers die namens het personeel overleg voeren met de ondernemer over het beleid van de onderneming en de belangen van het personeel. Een ondernemer die in de regel 50 of meer werknemers in dienst heeft, is op grond van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) verplicht om een ondernemingsraad in te stellen.

De ondernemer moet zelf het initiatief nemen om dit te doen, bijvoorbeeld door bij de werknemers te peilen of er belangstelling is voor deelname aan een OR. 

In de praktijk zijn werkgevers vaak nogal huiverig voor de verplichting om een OR in te stellen. De indruk bestaat dat een OR vooral veel 'gedoe' oplevert en dat dit de besluitvorming binnen de onderneming vertraagt. Wat nu als een onderneming volgens de wet een OR zou moeten instellen, maar dat nalaat? 

Er bestaat geen toezichthouder die boetes uitdeelt aan werkgevers die ten onrechte geen OR hebben ingesteld. Wel kan iedere belanghebbende - dat zijn meestal de werknemers - de kantonrechter verzoeken om de ondernemer te verplichten een OR in te stellen. Gaat een rechter daartoe over, dan wordt meestal ook een dwangsom opgelegd om te voorkomen dat de ondernemer nog steeds weigert een OR in te stellen. Bovendien wordt het niet nakomen van deze door de kantonrechter opgelegde verplichting gezien als een economisch delict, waarvoor de ondernemer kan worden gestraft. 

Een andere risico bestaat wanneer de werkgever wil overgaan tot reorganisatie of collectief ontslag. In dat geval heeft de OR een adviesrecht. Zonder OR kan echter geen advies worden uitgebracht over de reorganisatie. Collectieve ontslagverzoeken zijn nog wel eens afgewezen wegens onzorgvuldig handelen van de werkgever, als deze wettelijk verplicht was om een OR in te stellen, maar dit heeft nagelaten. 

Kortom, zolang niemand piept komt een ondernemer er nog vaak mee weg om geen ondernemingsraad in te stellen. Ondernemers doen er echter goed aan om zich te realiseren dat, wanneer een of meerdere werknemers wél piepen, een rechter weinig coulance zal vertonen. Overigens kan medezeggenschap van het personeel via een ondernemingsraad ook veel opleveren voor een werkgever. De ondernemer krijgt inzicht in wat er speelt op de werkvloer en door medezeggenschap wordt draagvlak gecreëerd voor moeilijke besluiten van de ondernemer. 

Let op, in sommige cao's zijn nadere afspraken gemaakt over de verplichting om een ondernemingsraad in te stellen bij minder dan 50 werknemers. Controleer dus de cao als deze binnen de onderneming van toepassing is. 

Heeft u vragen over het instellen van een ondernemingsraad of over de wijze waarop dit in praktijk moet worden vormgegeven, dan staan onze advocaten u graag te woord.